İrsaliye Nedir? Nasıl Düzenlenir? (Güncel Detaylar)

İrsaliye Nedir? Nasıl Düzenlenir? (Güncel Detaylar)

İçindekiler

• İrsaliye Nedir?

• İrsaliye Nasıl Düzenlenir?

• İrsaliye Düzenlerken Nelere Dikkat Edilmelidir?

• İrsaliye ile Faturanın Arasındaki Fark Nedir?

• İrsaliye Hangi Durumlarda Kesilmektedir?

• İrsaliye’de Bulunması Gereken Bilgiler Nelerdir?

• E-İrsaliye Nedir?

• E-İrsaliye Kullanımı ve İptali

• İrsaliye ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

İrsaliye Nedir?

İrsaliye, ticari faaliyetlerde mal veya ürünlerin taşınması ve teslimatı sırasında düzenlenen, malın çıkışını, taşındığını ve teslim alındığını belgeleyen resmi bir sevk evrakıdır. İrsaliye, genellikle sevkiyat sürecinde ürünlerin hangi tarihte, kime ve ne miktarda teslim edildiğini gösterir.

İrsaliyenin temel amacı; satıcı ile alıcı arasında mal sevkiyatına dair resmi bir kanıt oluşturmak, taşıma sürecinde malın takibini sağlamak ve olası anlaşmazlıklarda hukuki delil teşkil etmektir. İrsaliye düzenlenmeden ürünlerin taşınması veya teslim edilmesi mevzuata aykırıdır ve cezai yaptırımlara sebep olabilir.

İrsaliye, satış işlemini belgeleyen fatura ile sık karıştırılır. Ancak ikisi farklı işlevlere sahiptir: İrsaliye malın taşındığını gösterirken, fatura satışın gerçekleştiğini kanıtlar.

İrsaliye Nasıl Düzenlenir?

İrsaliye düzenlerken belirli kurallara uyulması zorunludur:

• Seri ve Sıra Numarası: İrsaliyeler, belirli bir düzen içerisinde seri ve sıra numarası takip edilerek hazırlanmalıdır. Bu, belgelerin kayıt altına alınmasını ve denetlenmesini kolaylaştırır.

• Tarih Bilgisi: İrsaliye üzerinde sevk edilen malın çıkış tarihi mutlaka belirtilmelidir.

• Nüsha Sayısı: Sevk irsaliyesi en az 3 nüsha olarak hazırlanır. Bunlardan iki nüsha, taşıma esnasında araçta bulundurulmalı, biri ise satıcıda kalır.

• Fatura Bağlantısı: İrsaliyenin düzenlenmesinden sonra, en geç 7 gün içinde, aynı mal için fatura kesilmelidir. Fatura ve irsaliyenin tarihleri aynı ay ve yıl içinde olmalıdır.

• Ürün Bilgileri: Sevkiyatı yapılan ürünlerin tam, eksiksiz ve doğru bilgilerinin yer alması gereklidir (ürünün adı, miktarı, cinsi vb).

• İmzalar: İrsaliyenin geçerli olabilmesi için satıcı ve alıcının yetkili kişileri tarafından imzalanması gerekir. İmzasız irsaliye, ürünün teslim edilmediği anlamına gelir.

İrsaliye Düzenlerken Nelere Dikkat Edilmelidir?

İrsaliye düzenlerken dikkat edilmesi gereken en kritik noktalar şunlardır:

• Taşıma Aracında İrsaliye Bulunması: İrsaliye, mal sevkiyatı sırasında mutlaka taşıyan araçta bulunmalıdır. Eğer ürün ve irsaliye arasında uyuşmazlık olursa veya araçta irsaliye yoksa maliye tarafından ceza uygulanır.

• Doğru ve Eksiksiz Bilgi Girişi: Malın türü, miktarı, sevk tarihleri, satıcı ve alıcı bilgileri eksiksiz ve doğru şekilde doldurulmalıdır. Yanlış bilgi, hukuki sorunlara yol açabilir.

• Nüsha Sayısına Uymak: İrsaliyenin asgari 3 nüsha olması zorunludur. Bu kuralın ihlali durumunda yine ceza riski vardır.

• İrsaliye ve Faturanın Uyumlu Olması: Kesilen faturanın irsaliye ile aynı döneme (ay/yıl) ait olması zorunludur.

• Elektronik İrsaliye Kullanımı: Eğer firma e-irsaliye sistemine geçmişse, kağıt irsaliye düzenlemek zorunda değildir. E-irsaliye, aynı hukuki geçerliliğe sahiptir.

İrsaliye ile Faturanın Arasındaki Fark Nedir?

• İrsaliye: Malın taşındığını ve alıcıya teslim edildiğini gösteren, ancak satış işlemini belgelemeyen sevk belgesidir. İrsaliye, malın fiziksel hareketini kanıtlar.

• Fatura: Mal veya hizmet satışının gerçekleştiğini ve alıcıdan ödeme alınacağını gösteren resmi ticari belgedir.

• Önemli: İrsaliye, faturanın yerine geçmez. Her satış için fatura kesilmesi zorunludur. Ancak her faturaya irsaliye düzenlenmesi zorunlu değildir; bazı durumlarda faturada “irsaliye yerine geçer” ibaresi kullanılarak irsaliye olmadan işlem yapılabilir.

İrsaliye Hangi Durumlarda Kesilmektedir?

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun ilgili maddesine göre, taşınan veya sevk edilen malların yanında sevk irsaliyesi bulunması zorunludur. Yani:

• Satılan veya başka bir adrese gönderilen tüm mallar için irsaliye kesilmelidir.

• İrsaliyesiz mal taşımak veya sevk etmek vergi mevzuatına aykırıdır.

• İrsaliye hem taşıma sırasında mali denetimlerde belge olarak kullanılır, hem de satış sürecinin resmi takibinde kritik rol oynar.

İrsaliye’de Bulunması Gereken Bilgiler Nelerdir?

İrsaliyenin geçerli olması için şu bilgiler mutlaka yer almalıdır:

• Seri ve Sıra Numarası

• Tarih (Sevkiyat Tarihi)

• Malın Türü ve Miktarı

• Malı Gönderenin (Satıcı) Adı, Soyadı, Ünvanı, Vergi Dairesi ve Hesap Numarası

• Malı Teslim Alan (Alıcı) Adı, Soyadı, Vergi Dairesi ve Hesap Numarası

• Düzenleyen Kişinin İmzası

• Teslim Eden Kişinin İmzası

• Malın Taşındığı Araç Bilgileri (bazı durumlarda)

• Noter Tasdikli Mührü (varsa)

E-İrsaliye Nedir?

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte irsaliye uygulaması da dijital ortama taşınmıştır. E-irsaliye, kağıt irsaliyenin dijital karşılığıdır ve yasal olarak eşdeğer geçerliliğe sahiptir.

• E-irsaliye, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın (GİB) dijital sistemleri üzerinden düzenlenir ve takip edilir.

• E-irsaliye kullanan firmalar, sevk irsaliyesini kağıt olarak taşımak zorunda kalmazlar.

• E-irsaliye sayesinde süreçler hızlanır, hata oranı düşer ve belge kaybı engellenir.

E-İrsaliye Kullanımı ve İptali

• E-irsaliye, sadece elektronik ortamda oluşturulup, ilgili taraflara dijital olarak iletilir.

• Gönderen taraf e-irsaliyeyi tek taraflı iptal edemez. Eğer sevkiyat başlamadan hata fark edilirse, alıcı e-irsaliye belgesini reddederek iptal sürecini başlatır.

• E-irsaliye zorunluluğu, brüt satış hasılatı 10 milyon TL ve üzeri olan mükellefler için uygulanmaktadır. Diğer mükellefler ise isteğe bağlıdır.

İrsaliye ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

İrsaliye düzenlemek zorunlu mudur?
Evet. Mal sevkiyatı yapılırken irsaliye düzenlenmesi kanunen zorunludur. Aksi halde özel usulsüzlük cezası uygulanır.

E-irsaliye kağıt irsaliye yerine geçer mi?
Evet, aynı hukuki geçerliliğe sahiptir ve kağıt irsaliyenin yerine kullanılabilir.

İrsaliye fatura yerine geçer mi?
Hayır, irsaliye sadece malın taşındığını gösterir, satış işlemini belgeleyen fatura kesilmelidir.

İrsaliye tarihi ne anlama gelir?
Malın teslim edildiği ya da sevk edildiği tarihi ifade eder.

Her faturaya irsaliye kesmek zorunlu mudur?
Hayır, bazı durumlarda faturada "irsaliye yerine geçer" ibaresi bulunması koşuluyla irsaliye düzenlenmeyebilir. Ancak genel olarak sevkiyatlarda irsaliye kesilmesi gereklidir.