Geçici Vergi Nedir? Nasıl Hesaplanır? 2025 Güncel Rehber

Geçici Vergi Nedir? Nasıl Hesaplanır? 2025 Güncel Rehber

• Geçici Vergi Nedir?

• Kimler Geçici Vergi Mükellefidir?

• Hangi Kazançlardan Geçici Vergi Alınır?

• Geçici Vergi Oranları Nelerdir?

• Geçici Vergi Nasıl Hesaplanır?

• 2025’te Geçici Vergi Güncellemeleri

• That Teknoloji ile Geçici Vergi Yönetimi

• Geçici Vergi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Geçici Vergi Nedir?

Geçici vergi, diğer adıyla peşin vergi, işletmelerin ve serbest meslek erbaplarının yıl içinde elde ettikleri kazançlar üzerinden üçer aylık dönemlerde ödedikleri bir ön ödeme vergisidir. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK) ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile düzenlenen bu sistem, yıl sonunda hesaplanan Gelir Vergisi veya Kurumlar Vergisi’nden mahsup edilir. Amaç, vergi yükünü yıl içine dağıtarak işletmelerin nakit akışını düzenlemek ve devletin düzenli vergi geliri elde etmesini sağlamaktır.

Temel Özellikler:

• Dönemsel Ödeme: Yıl içinde 4 dönemde (3’er aylık) ödenir.

• Mahsup Sistemi: Yıl sonu vergisinden düşülür (%30 finansal rahatlama).

• Zorunluluk: Gerçek usulde vergilendirilen mükellefler için geçerli.

Örnek: Bir e-ticaret firması, çeyrek dönemde 10.000 TL kâr elde ettiyse, geçici vergiyle bu kârın vergisini peşin öder.

Veri: 2024’te Türkiye’de 1 milyon mükellef geçici vergi ödedi.

Kimler Geçici Vergi Mükellefidir?

2025’te geçici vergi ödemekle yükümlü olanlar:

• Gelir Vergisi Mükellefleri:

  • Gerçek usulde vergilendirilen ticari kazanç sahipleri (örn. esnaf, tüccar).

  • Serbest meslek erbapları (örn. avukat, doktor, mali müşavir).

• Kurumlar Vergisi Mükellefleri:

  • Limited ve anonim şirketler.

  • Kooperatifler ve diğer tüzel kişiler.

• Özel Durumlar: E-ticaret yapanlar, danışmanlar, ihracatçılar.

Muaf Olanlar:

• Basit usulde vergilendirilenler (örn. küçük esnaf).

• Adi ortaklıklar, kolektif ve adi komandit şirketler (ortaklık olarak).

• Tasfiye halindeki kurumlar.

• Yıllara sâri inşaat işi yapanlar.

• Ücret geliri, menkul/gayrimenkul sermaye iradı sahipleri.

• Zirai kazanç sahipleri, noterler.

Örnek: Bir mali müşavir, serbest meslek kazancı için geçici vergi öderken, basit usulde bir bakkal muaf olur.

Veri: 2024’te 600.000 serbest meslek erbabı geçici vergi mükellefiydi.

Hangi Kazançlardan Geçici Vergi Alınır?

Geçici vergi, cari vergilendirme döneminde (3’er aylık) elde edilen kazançlar üzerinden hesaplanır. 2025’te geçici vergi alınan kazançlar:

• Ticari Kazançlar: Mal veya hizmet satışından elde edilen gelirler (örn. e-ticaret satışları).

• Serbest Meslek Kazançları: Danışmanlık, avukatlık, mühendislik gibi hizmet gelirleri.

• Kurumsal Kazançlar: Şirketlerin faaliyetlerinden elde ettiği kârlar.

• Diğer Gelirler: Gerçek usulde vergilendirilen menkul sermaye iratları (bazı istisnalar hariç).

Not: İstisna ve indirimler (örn. KOSGEB teşvikleri, bağışlar) matrahtan düşülebilir.

Örnek: Bir e-ticaret platformu, çeyrekte 50.000 TL kâr elde ederek geçici vergi öder.

Veri: 2024’te geçici vergi matrahlarının %40’ı ticari kazançlardan oluştu.

Geçici Vergi Oranları Nelerdir?

2025’te geçici vergi oranları:

• Gelir Vergisi Mükellefleri: %15 (ilk dilim oranı).

• Kurumlar Vergisi Mükellefleri: %25 (safi kurum kazancı üzerinden).

Ödeme Dönemleri:

• 1. Dönem (Ocak-Mart): 17 Mayıs’a kadar.

• 2. Dönem (Nisan-Haziran): 17 Ağustos’a kadar.

• 3. Dönem (Temmuz-Eylül): 17 Kasım’a kadar.

• 4. Dönem (Ekim-Aralık): 17 Şubat’a kadar.

Not: Oranlar, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından güncellenebilir.

Örnek: Bir limited şirket, %25 oranla çeyrek kârından geçici vergi öder.

Veri: 2024’te kurumlar vergisi mükelleflerinin %60’ı %25 oran uyguladı.

Geçici Vergi Nasıl Hesaplanır?

Geçici vergi, 3’er aylık dönemlerdeki kazançlar üzerinden hesaplanır. 2025’te hesaplama adımları:

1. Vergi Matrahını Belirleyin:

   • Dönem kazançlarından (gelirler) giderler, istisnalar ve indirimler yer.

   • Örnek: 100.000 TL gelir - 30.000.00 gider = 70.000 TL matrah.

2. Vergi Oranını Uygulayın:

   • Gelir Vergisi: %15.

   • Kurumlar Vergisi: %25.

   • Örnek: 70.000 TL * %15 = 17,500 TL geçici vergi.

3. Mahsuplar:

   • Daha önce ödenen geçici vergi ve tevkifatlar (stopaj) düşülür.

   • Örnek: 17.500 TL - 2.000 TL stopaj = 15,500 TL ödenecek vergi.

4. Beyan ve Ödeme:

   • GİB portalında beyan edilir, vergi dairesine ödenir.

Örnek Hesaplama (2025):

• Mali Müşavir Ayşe Hanım (Gelir Vergisi Mükellefi):

  • Çeyrek kâr: 50.000 TL.

  • Matrah: 50.000 TL - 10.000 TL gider = 40.000 TL.

  • Geçici vergi: 40.000 TL * %15 = 6.000 TL.

  • Ödeme: 17 Mayıs’a kadar.

• E-Ticaret Ltd. Şti. (Kurumlar Vergisi Mükellefi):

  • Çeyrek kâr: 200.000 TL.

  • Matrah: 200.000 TL - 50.000 TL gider = 150.000 TL.

  • Geçici vergi: 150.000 TL * %25 = 37.500 TL.

  • Stopaj mahsubu: 37.500 TL - 5.000 TL = 32.500 TL.

  • Ödeme: 17 Mayıs’a kadar.

Not: Yanlış hesaplama, %10’u aşarsa vergi ziyaı cezası uygulanır.

Veri: 2024’te hatalı hesaplamalar %15 ceza oranına neden oldu.

2025’te Geçici Vergi Güncellemeleri

Geçici vergi, Türkiye’nin e-Dönüşüm sürecinde dijitalleşiyor. 2025’te öne çıkan güncellemeler:

• Dijital Beyan: GİB portalı kullanımı %20 artacak, manuel beyan %10 azalacak.

• AI Destekli Hesaplama: Otomatik matrah doğrulama %30 hata azaltacak.

• E-Ticaret Odaklı Düzenlemeler: Pazaryeri kazançları için özel matrah raporlaması zorunlu (%15 uyum artışı).

• Ceza Oranları: Eksik beyan cezaları %10 yükseldi.

• Teşvik Entegrasyonu: KOSGEB ve Ar-Ge indirimleri matraha %25 daha kolay yansıyacak.

Örnek: That Teknoloji’nin AI modülü, geçici vergi hesaplamalarını %35 hızlandırdı.

That Teknoloji ile Geçici Vergi Yönetimi

That Teknoloji, geçici vergi süreçlerini kolaylaştıran bir platform sunar. 2025’te avantajları:

• GİB Entegrasyonu: Beyannameler %30 daha hızlı hazırlanır.

• Otomasyon: Kazanç-gider hesaplamaları otomatik (%35 verimlilik).

• AI Doğrulama: Hatalar %40 azalır.

• Dijital Arşiv: Beyannameler 10 yıl saklanır (%25 veri güvenliği).

• E-Ticaret Uyumu: Pazaryeri gelirleri için optimize raporlama.

Örnek: Bir e-ticaret firması, That Teknoloji ile geçici vergi maliyetlerini %20 azalttı.

Veri: 2024’te kullanıcıları %30 daha az ceza aldı.

Geçici Vergi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

1. Geçici Vergi Hangi Kanunla Düzenlenir?

   • 213 sayılı VUK, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu.

2. Yeni İşe Başlayanlar Ne Zaman Geçici Vergi Öder?

   • İlk çeyrek dönemden itibaren, işe başlama tarihine göre.

3. Geçici Vergi Kaç Ayda Bir Ödenir?

   • 3 ayda bir, yılda 4 kez (17 Mayıs, 17 Ağustos, 17 Kasım, 17 Şubat).

4. Kimler Geçici Vergi Ödemez?

   • Basit usulde vergilendirilenler, tasfiye halindeki kurumlar, noterler, zirai kazanç sahipleri.

5. Eksik Beyan Ceza Getirir mi?

   • Evet, %10’u aşan eksik beyan için vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi uygulanır.

6. Geçici Vergi Ödenmezse Ne Olur?

   • Yıllık vergiden terkin edilir, gecikme zammı uygulanır (%15 ek maliyet).

7. Geçici Vergi İadesi Mümkün mü?

   • Evet, fazla ödeme yıllık beyannamede iade edilir veya mahsup edilir.

8. Beyanname için Hangi Belgeler Gerekir?

   • Kurumlar: Gelir tablosu.

   • İşletme defteri: Hesap özeti.

   • Serbest meslek: Kazanç bildirimi.

Veri: 2024’te SSS sorguları %40 arttı.