Ayıplı Mal: Tüketicilerin Bilmesi Gereken Her Şey (2025)

Tüketiciler, satın aldıkları ürünlerin beklentilerini karşılamaması durumunda maddi kayıplar ve güven kaybı yaşayabilir. Hasarlı, eksik veya sözleşmeye aykırı ürünler, mağduriyet yaratırken, tüketicilerin haklarını bilmemesi ve satıcıların yükümlülüklerini yerine getirmemesi sorunları büyütür. Ayıplı mal kavramı, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile tüketicilere koruma sağlar, satıcıların sorumluluklarını netleştirir. Bu rehberde, ayıplı malın tanımı, kapsamı, tespiti, alınacak adımlar, başvuru yolları, bir örnek vaka ve sıkça sorulan sorular 2025 perspektifinde detaylı bir şekilde ele alınıyor. Tüketicilerin haklarını bilinçli kullanması için bu kılavuzu takip edin. Keyifli okumalar!

İçindekiler

• Ayıplı Mal Nedir?

• Ayıplı Mal Neleri Kapsar?

• Ayıplı Mal Nasıl Tespit Edilir?

• Ayıplı Mal Satın Aldığımızda Ne Yapmalıyız?

• Ayıplı Mal için Nereye Başvurulur?

• Ayıplı Mal Örneği

• Ayıplı Mal ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

  • Ayıplı Maldan Kim Sorumludur?

  • Bir Malın Ayıplı Olup Olmadığını İspat Etmek Kimin Yükümlülüğündedir?

  • Ayıplı Mal Davası Kime Karşı Açılır?

  • Ayıplı Mal Sadece Fiziksel Ürünler için mi Geçerli?

  • Ayıplı Malın İadesi Kaç Günde Yapılmalıdır?

  • Ayıplı Mal için İhtârname Göndermek Şart mı?

  • Ayıplı Maldan Kaynaklanan Masraflar Kim Tarafından Karşılanır?

Ayıplı Mal Nedir?

Ayıplı mal, satın alındığında taahhüt edilen veya beklenen işlevleri yerine getiremeyen, eksik, hatalı veya sözleşmeye aykırı özelliklere sahip ürünleri ifade eder. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a göre, bir malın ayıplı sayılması için:

• Satış sözleşmesinde belirtilen niteliklere uymaması,

• Kullanım amacına uygun olmaması,

• Tanıtım, etiket veya kılavuzda vaat edilen özelliklere sahip olmaması,

• Değerini veya işlevselliğini azaltan bir kusur içermesi gerekir.

Ayıplı mal, hem fiziksel ürünleri hem de hizmetleri kapsar ve tüketicilerin mağduriyetini önlemek için yasal haklar tanır.

Ayıplı Mal Neleri Kapsar?

Ayıplı mal, çeşitli kusur türlerini içerir ve aşağıdaki kategorilerde değerlendirilir:

• Fiziksel Hatalar: Ürünün görünümünde veya yapısında kusurlar (örn. çizik, kırık, renk solması).

• İşlevsel Bozukluklar: Ürünün vaat edilen fonksiyonları yerine getirememesi (örn. çalışmayan bir telefon ekranı).

• Tasarım Hataları: Güvenlik veya kullanım kolaylığını etkileyen tasarım kusurları (örn. ergonomik olmayan bir klavye).

• Üretim ve Montaj Hataları: İmalat veya montaj sürecindeki yanlışlıklar (örn. eksik parça).

• Yanlış veya Eksik Ürün: Sipariş edilenden farklı veya eksik ürün teslimi.

• Garanti ve Servis Sorunları: Garanti kapsamında onarım veya servis yetersizliği.

• Yasal Uyumsuzluklar: TSE veya Avrupa Standartları’na uymayan ürünler (örn. toksik maddeli oyuncaklar).

• Sağlık ve Güvenlik Riskleri: Kullanımda risk oluşturan ürünler (örn. uyarı eksikliği olan kimyasallar).

Bu durumlar, 6502 sayılı Kanun ve Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği ile düzenlenir, tüketicilere koruma sağlar.

Ayıplı Mal Nasıl Tespit Edilir?

Ayıplı mal tespiti, ürünün teslim alınmasından sonra yapılır ve şu adımları içerir:

• İlk İnceleme: Ürünün etiket, ambalaj, kullanma kılavuzu ve tanıtım bilgilerini kontrol edin. Vaat edilen özellikler mevcut mu?

• Kullanım Testi: Ürünü kullanım sırasında arıza, performans düşüklüğü veya beklenmeyen davranışlar gözlemleyin.

• Belgeleme: Ayıbı fotoğraflayın, videoya çekin, fatura ve garanti belgelerini saklayın.

• Uzman İncelemesi: Şüphe durumunda yetkili servis veya bağımsız bir uzmandan teknik rapor alın.

Kanuna göre, teslimden sonraki ilk 6 ayda ortaya çıkan ayıplar teslim anında var kabul edilir; ispat yükü satıcıdadır. 6 aydan sonra tüketici ispatla yükümlüdür. Tespit süreci, yazılı kayıtlarla desteklenmeli, hukuki süreçler için kanıt toplanmalıdır.

Ayıplı Mal Satın Aldığımızda Ne Yapmalıyız?

Ayıplı mal durumunda şu adımları izleyin:

1. Ayıbın Tespiti ve Belgelenmesi:

   • Ürünü inceleyin, ayıbı (hasar, işlev kaybı) tespit edin.

   • Fotoğraf/video çekin, fatura ve garanti belgelerini saklayın.

2. Satıcıya Bildirim:

   • Ayıbı 30 gün içinde yazılı olarak (e-posta, noter) satıcıya bildirin.

   • Ayıbı detaylı açıklayın, talebinizi belirtin (iade, onarım, değişim, indirim).

3. Satıcının Yanıtı:

   • Satıcı, 30 iş günü içinde talebinizi karşılamalı (örn. ücretsiz onarım).

   • Çözüm önerisini değerlendirin veya alternatif talep edin.

4. Anlaşmazlık Durumu:

   • Satıcı çözüm sunmazsa, resmi yollara başvurun (aşağıda detaylı).

5. Haklarınız:

   • İade: Ödemeyi geri alın.

   • Ücretsiz Onarım: Kusurun giderilmesini talep edin.

   • Değişim: Ayıpsız ürün isteyin.

   • İndirim: Ayıba uygun fiyat indirimi talep edin.

Dikkat: İkinci el ürünlerde haklar sınırlı olabilir. Zaman aşımı süresi (2 yıl, taşınmazlarda 5 yıl) içinde hareket edin.

Ayıplı Mal için Nereye Başvurulur?

Ayıplı mal şikayetleri için Türkiye’de şu yollar izlenir:

• Tüketici Hakem Heyetleri:

  • Şart: Uyuşmazlık değeri 104,000 TL altında (2025 sınırı).

  • Başvuru: İl/ilçe heyetlerine şahsen, posta veya e-Devlet üzerinden ücretsiz başvuru.

  • Gerekli Belgeler: Fatura, garanti belgesi, ayıp fotoğrafları, dilekçe.

• Tüketici Mahkemeleri:

  • Şart: Uyuşmazlık 104,000 TL üzerindeyse veya heyet kararından memnun değilseniz.

  • Başvuru: Tüketici Mahkemelerine dilekçeyle başvurun; avukat önerilir.

  • Not: Kararlar bağlayıcıdır.

• Ek Destek: Tüketici Hakları Derneği veya Ticaret Bakanlığı’nın 175 numaralı hattından bilgi alın.

İpucu: Başvuru öncesi satıcıyla yazılı iletişim kurarak çözüm arayın; belgeleri eksiksiz hazırlayın.

Ayıplı Mal Örneği

Vaka: Yeni Satın Alınan Akıllı TelevizyonBir tüketici, bir e-ticaret platformundan 4K çözünürlüklü, akıllı ev entegrasyonlu bir televizyon satın alır. Ancak:

• Televizyon sık sık donuyor.

• Akıllı ev cihazlarıyla uyumsuz.

• Görüntü kalitesi 4K değil, daha düşük.

Ayıplı Mal Tespiti:

• Ürün, tanıtımdaki özelliklere (4K, entegrasyon) uymuyor; sözleşmeye aykırı.

• Donma ve uyumsuzluk, işlevsel bozukluk.

Tüketici Adımları:

1. Tespit: Tüketici, sorunları belgeledi (video, ekran görüntüsü).

2. Bildirim: Satıcıya e-postayla ayıbı bildirdi, değişim talep etti.

3. Satıcı Yanıtı: Satıcı, onarım önerdi; tüketici reddetti.

4. Başvuru: Tüketici, 104,000 TL altı uyuşmazlık için Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurdu.

5. Sonuç: Heyet, iade kararı verdi; tüketici ödemesini geri aldı.

Haklar: Tüketici, iade, değişim, onarım veya indirim talep edebilirdi. Belgeler (fatura, garanti) ve yazılı bildirim, süreci hızlandırdı.

Ayıplı Mal ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Ayıplı Maldan Kim Sorumludur?

Ayıplı maldan üretici, ithalatçı, satıcı, bayi veya acente sorumludur. Yargıtay’a göre yetkili servisler sorumlu tutulmaz.

Bir Malın Ayıplı Olup Olmadığını İspat Etmek Kimin Yükümlülüğündedir?

İlk 6 ayda ayıp, teslim anında var kabul edilir; ispat yükü satıcıdadır. 6 aydan sonra tüketici ispatla yükümlüdür (6502 sayılı Kanun).

Ayıplı Mal Davası Kime Karşı Açılır?

Dava, malı satan, üreten veya ithal eden firmalara karşı açılır. E-ticaret platformları genellikle aracı olduğundan sorumlu değildir.

Ayıplı Mal Sadece Fiziksel Ürünler için mi Geçerli?

Hayır, hizmetler de ayıplı olabilir (örn. sözleşmeye aykırı teslim edilen bir hizmet).

Ayıplı Malın İadesi Kaç Günde Yapılmalıdır?

Ayıp, 30 gün içinde bildirilmelidir. Genel zaman aşımı 2 yıl, taşınmazlarda 5 yıldır. Gizli ayıplarda süre sınırı yoktur.

Ayıplı Mal için İhtârname Göndermek Şart mı?

Hayır, şart değil. Ancak 30 gün içinde ayıp ihbarı (yazılı, sözlü) yapılmalı. Yazılı ihbar, ispat için önerilir.

Ayıplı Maldan Kaynaklanan Masraflar Kim Tarafından Karşılanır?

İade, onarım, nakliye gibi masraflar satıcı tarafından karşılanır (6502 sayılı Kanun).